MENA Mediatips - mei 2024
Een maandelijkse selectie van (nieuwe) verhalen en inzichten uit de regio
Een van de redenen waarom ik journalist ben geworden is uit bewondering voor het werk van andere journalisten, en voor mijn werk lees, kijk en luister ik veel. Het was daarom een uitdaging om te kiezen wat ik in de eerste editie van deze maandelijkse gids wilde uitlichten.
Maar niet alleen journalisten maken mooie dingen. Er wordt prachtige muziek, boeiende verhalende podcasts en aangrijpende films gemaakt in en over de MENA-regio. Ik deel graag met je waar ik deze maand van heb genoten.
Het was een episch concert in de Tolhuistuin 20 mei. De Tunesische zangeres Emel kwam het podium op gewikkeld in witte doeken en franje, met op haar hoofd de stralen van een opkomende zon. Ze was bijna engelachtig, in sterk contrast met haar toetsenist en drummer die in spijkerbroek en t-shirt het podium op kwamen.
Emel Mathlouthi - haar volledige naam - begon als zangeres en spreker tijdens de Tunesische revolutie in 2010. Ze staat bekend om haar revolutionaire teksten in een mix van Arabisch, Frans en Engels. Maar waar haar heldere stem in eerdere albums werd gedragen door de klanken van een oud of gitaar, neemt ze met haar nieuwste album een elektronische, meer experimentele route. Een stijl die Emel goed past. Het nummer waar haar nieuwe album MRA mee begint, Massive Will, zet gelijk de toon: dit is muziek die je luistert om te vechten voor vrijheid.
Op het podium werd Emel daarom niet alleen vergezeld door haar drummer en toetsenist, maar ook door beelden van verschillende revoluties van de afgelopen decennia. Toen de beelden van de Iraanse revolutie in 2022 verschenen, kreeg ik een brok in mijn keel. Emel wilde een album maken dat bombastisch, opzwepend en krachtig was - en dat is zeker gelukt.
The Iron Cage - Rashid Khalidi
Hoe kan het dat het de Palestijnen in de twintigste eeuw niet is gelukt om een staat te stichten? Dat is de vraag die historicus Rashid Khalidi probeert te beantwoorden in zijn boek The Iron Cage: The Story of the Palestinian Struggle for Statehood.
Hoewel ik op moment van schrijven het boek nog niet volledig heb uitgelezen, wil ik het toch al meenemen in deze editie. De thema’s die aan bod komen in het boek zijn helaas nog steeds relevant, ondanks dat het boek uit 2006 komt. Meer kennis van de geschiedenis van Palestina en het ontstaan van de staat Israël is nu meer dan nodig.
Khalidi haalt heersende mythes onderuit over het ontstaan van Israël, en laat de beperkte beweegruimte zien die de Palestijnse onafhankelijkheidsbeweging had in de jaren ‘30 en ‘40 zonder Palestijnen te reduceren tot slachtoffers. Zeer geschikt om een completer beeld te krijgen van de geschiedenis van de bezetting.
NRC-stukken over migratie
Afgelopen maand zijn er verschillende scherpe stukken van de NRC over migratiebeleid gepubliceerd. Belangrijk: want met een aanstaand kabinet dat bestaat bij de gratie van xenofoob asielbeleid is het noodzakelijk om toekomstige plannen kritisch onder de loep te nemen.
Parlementair journalist Wafa Al Ali beschreef in haar stuk van 20 mei de mogelijkheden voor het aanstaande kabinet om een crisissituatie uit te roepen en de verdeling van mensen die asiel aanvragen af te kopen. Dat deze maatregelen vaak juridisch onhaalbaar zijn, wordt pijnlijk duidelijk in dit stuk. Maar niet alleen Nederland verzaakt haar plicht om vluchtelingen bescherming te bieden: Europa is nalatig in het handhaven van deze verplichtingen. In de aanloop naar de Europese verkiezingen geen overbodige informatie.
Twee dagen later deed journalist Derk Walters hier nog een schepje bovenop: Nederland vaart mee op de Europese koers voor strenger migratiebeleid. Walters zoomt hier in op het nieuwe Europese Asiel- en Migratiepact. Opvallend is de interesse vanuit de EU in het sluiten van deals met ‘derde landen’. Niet landen zoals Libanon en Turkije, waar mensen die vluchten aankomen, maar landen zoals Albanië en Rwanda die geld ontvangen om mensen die asiel aanvragen opgestuurd te krijgen. Het maakt hier weinig uit of migratie-experts en mensenrechtenorganisaties ernstige vraagtekens bij dit beleid plaatsen. De beeldvorming rondom dit onderwerp is een stuk belangrijker.
Revolutie in Syrië, 2011. Een lesbische blogger, Amina, speelt een cruciale rol in het vertolken van de gruwelijkheden die demonstranten wordt aangedaan door het regime van Assad. Mensen beginnen haar over de hele wereld te volgen, en op het hoogtepunt van haar bekendheid wordt ze ontvoerd.
Meer kan ik je niet vertellen over de verhalende podcastserie Gay Girl Gone van CBC. Om de twist te horen, moet je zelf de podcast luisteren. Een fascinerend verhaal over hoe een revolutie zich niet alleen fysiek, maar ook online ontvouwt, en of we wel kunnen vertrouwen op wie er aan de andere kant van het scherm zit.
Cairokee is een van de grootste bands van de Arabische wereld. Denk honderden miljoenen streams op YouTube, om nog niet eens te spreken van de luistercijfers op streamingplatformen. Hun politiek geëngageerde nummers zijn ijzersterk, ontroerend en opzwepend. Toen ik in 2021 in Egypte was probeerde ik al naar een concert te gaan van de rockband. Tevergeefs: ondanks dat er tienduizenden kaartjes waren voor het concert, was het in een paar minuten volledig uitverkocht.
Je kunt mijn verbazing voorstellen toen ze in de Ronda van Tivoli Vredenburg speelden deze maand. Deze keer was ik op tijd en wist ik een kaartje te bemachtigen, maar uiteraard was ook dit concert snel uitverkocht. Ik vraag mij af of Tivoli wist hoe groot de band was die ze binnen hadden gehaald.
Het enige wat ik erop kon aanmerken was dat de graphics op de achtergrond duidelijk bedoeld waren voor grotere schermen, niet voor de kleine schermen van de Ronda. Maar qua muziek en impact kan je eigenlijk niet missen met Cairokee - of de graphics nou op een klein of groot scherm worden afgespeeld.
Hoe Israël het Internationaal Strafhof jarenlang afluisterde en intimideerde - The Guardian
Op 28 mei, op de valreep voor dit overzicht, publiceerde The Guardian een onderzoek wat zij in samenwerking met Israëlische journalisten hebben uitgevoerd. Hieruit blijkt dat Israël de afgelopen negen jaar het Internationaal Strafhof heeft geïntimideerd, bespioneerd en gehackt. Fatou Bensouda, een van de hoofdaanklagers van het Hof, was het belangrijkste doelwit. Zij leidt sinds 2016 het hoofdonderzoek naar mensenrechtenschendingen door Israël in de bezette Palestijnse gebieden.
Verbazingwekkend is het gebrek aan interesse van de Nederlandse pers: in de middag van publicatie namen Nederlandse kranten en media het onderzoek over in korte nieuwsberichten - tegen de avond was het nieuws al weer ondergesneeuwd door de aankondiging van de mogelijk nieuwe premier van ons land. Begrijpelijk dat dit laatste veel aandacht opeist, maar dit lijkt mij vrij belangrijk nieuws. Kennelijk is het intimideren en afluisteren van het belangrijkste instituut voor internationaal recht business as usual.