MENA Mediatips juli 2024
Een maandelijkse selectie van (nieuwe) verhalen en inzichten uit de regio
Deze maand heb ik een uitgebreide selectie voor jullie. Van Marokko tot Iran heb ik mooie dingen gevonden: van mijn nieuwe muzikale obsessie tot een onderbelichte verzetsgeschiedenis. Geniet ervan!
‘Zoals vissen het water waarin ze leven niet zien, zo zijn wij ondergedompeld in iets dat we ook niet zien.’
Het sciencefictiondrama (en debutfilm) Animalia van Sofia Alaoui is misschien wel de beste film die ik in tijden heb gezien. De film is mysterieus en spannend, heeft een geweldige soundtrack en dan het Atlasgebergte en prachtige Marokkaanse landschappen als decor: ik ben fan.
Het is een sciencefiction film, maar niet een alledaagse. Geen duidelijke aliens die op aarde neerdalen, maar kleine veranderingen die de fundering onder de personages doen wankelen. Je begint je af te vragen of wat je ziet wel echt is, en of wie je ziet wel echt is.
Maar of je hierachter moet komen, wordt in het midden gelaten. Het is een hele filosofische film die genoeg stof tot nadenken geeft. Over klasse verschillenen en hoe je daarin vast komt te zitten . Of waar je in gelooft, en waarom. In God? Het universum? Of (geen van) beide?
De film is op moment van schrijven nog te zien in filmhuizen, of tot 24 oktober 2024 op Picl.
We crossed a bridge and it trembled - Wendy Pearlman
In juni interviewde ik meerdere jonge Syrische vluchtelingen in Libanon over hun huidige situatie en hun toekomst, waaronder Amani. Toen ik haar vroeg wat ze zou willen vertellen aan mensen in Nederland, hoefde ze niet lang na te denken. “Ik wil dat ze research doen naar wat er met ons is gebeurd,” zei ze resoluut. “We zijn gevlucht met een reden.”
Ik heb veel onderzoek gedaan naar de situatie van Syrische vluchtelingen in Libanon, maar wat er is gebeurd voor ze zijn gevlucht wist ik eigenlijk alleen in grote lijnen.
Dus ik besloot We crossed a bridge and it trembled van Wendy Pearlman te lezen.
Dit boek lees je niet in een keer uit, hoewel de opzet van het boek daar wel toe uitnodigd. Pearlman, professor Political Science aan Northwestern University, nam tientallen interviews met Syriërs af en reeg ze aan elkaar tot een collectief verhaal die moeiteloos in elkaar overvloeid.
Het is een essentieel boek om te lezen, zeker omdat nog steeds miljoenen Syriërs binnen en buiten Syrië ontheemd zijn. Wil je meer weten over de onderdrukking, de revolutie, en de ontheemding van Syriërs? Dan zou ik hier beginnen.
How Algeria Became a Home to Africa’s Guerillas, Anti-Fascists and Liberators - New Lines Magazine
Toen ik dit essay las van de Frans-Algerijnse journalist en schrijver Hanna Bechiche, sloeg ik stijl achterover om hoe weinig ik wist over de geschiedenis die ze beschrijft. Dat Algerije een lange onafhankelijkheidsstrijd tegen het koloniale regime van Frankrijk heeft gevochten én gewonnen wist ik. Dat de hoofdstad Algiers het thuis werd voor vele verzetsstrijders en groepen, zoals Nelson Mandela, wist ik ook nog.
Dat er een pan-Afrikaanse beweging was die door de Algerijnse vrijheidsbeweging is opgezet, en hoe succesvol die voor een tijd was, daarvan was ik niet op de hoogte.
Het is een fascinerende geschiedenis over de anti-koloniale wind die door het continent blies in de jaren ‘50 en ‘60, geleid door Algerije met als gezicht de toenmalige premier Ahmed Ben Bella. En dit was een grootse beweging: er werden conferenties en festivals opgezet, veel verzetsbewegingen hadden hun kantoor in Algiers en steun, zowel financieel als in wapens, werd geleverd vanuit Algerije.
Het essay is zowel te lezen als te beluisteren via deze link.
Die eerste tikken op de daff lopen wervel voor wervel langs mijn rug naar beneden. Kippenvel. Inmiddels probeer ik al ruim een uur dit stukje te tikken, maar raak elke keer verdwaald in de muziekvideo’s en de nummers van Elyanna’s nieuwe album WOLEDTO. Misschien is het een lichte obsessie, of ik ben betoverd: het lukt mij in ieder geval niet om naar iets anders te luisteren op dit moment.
Het album WOLEDTO, wat ‘ik was geboren’ betekent, heeft duidelijke invloeden van R&B, klassieke Arabische muziek en Latin, en is groots en dramatisch. De Palestijns-Chileense zangeres Elyanna heeft een ongelofelijke stem (luister maar naar haar tranentrekker Olive Branch) en een charisma die je mee trekt in haar wereld. Die wereld zit in haar clips vol referenties naar de Palestijnse cultuur, en lijken zich soms in een soort droomwereld af te spelen - zoals in AL SHAM.
Elyanna is de eerste artiest op het beroemde Coachella festival die een volledige set zong in Arabisch, en de eerste vrouwelijke Palestijnse artiest die live op Amerikaanse TV heeft gezongen. Dat ze met haar 22 jaar nu al een grote invloed heeft, is een understatement.
Voor wie haar in het echt wil bewonderen heb ik goed nieuws: 26 november staat ze in Paradiso.
Beelden van hoop en wanhoop uit Palestina en Iran in Volkskrant Magazine
Wil je een volk onderdrukken, verwijder dan elke bron van plezier. Dit is onder de bezetting van Palestijns land door Israël, maar ook onder het bewind van de Islamitische Republiek in Iran zo. Uit plezier groeit namelijk hoop, en dat moet je niet hebben als autoritair regime.
Alleen mensen vinden altijd een manier om (klein) plezieer in het dagelijks leven terug vinden, laten twee prachtige fotoseries in Volkskrant Magazine zien.
Het werk van de Palestijnse fotograaf Sakir Khader heeft altijd iets indringends en grimmigs, net als het de realiteit van de Palestijnen. “De ene dag eet je een broodje shoarma. De volgende dag heeft een bulldozer bij een Israëlische aanval de hele shoarmatent kapotgemaakt,” vertelt hij aan de Volkskrant.
Maar een mens kan niet alleen verlamd in afwachting van onheil verkeren - het leven gaat door. En hoewel het moeilijk is om hier onder bezetting niet in die verlamming te verdrinken, zijn ontspanning en plezier ook een daad van verzet: het claimen van je recht om te mogen bestaan, en te genieten van je leven. Dit verzet leeft door in de foto’s van Khader.
Ook de Iraans-Duitse fotograaf Shirin Abedi wist dit vast te leggen in Iran. In Iran, waar vrouwen niet mogen dansen, wordt volop gedanst. In de fotoserie May I Have This Dance? fotografeert Abedi Iraanse ballerina’s al dansend, strechend en lachend. Het is het ultieme verzet tegen het regime: je zegt dat wij dit niet mogen, maar we doen het toch. Het is een soort moed waar ik altijd een brok van krijg in mijn keel, die Iraanse vrouwen keer op keer weer laten zien.
De vloek van modderkluit - Mazen Maarouf
Vorige maand tipte ik een interview met de IJslands-Palestijnse auteur Mazen Maarouf. Naar aanleiding van dit interview heb ik een van zijn boeken opgepakt en die stelde niet teleur.
De vloek van modderkluit is een surrealistisch avontuur, waar ik je niet zou kunnen vertellen waar het precies over gaat. Het is een novelle, een kort verhaal met slechts 79 pagina’s. Maarouf doet in het boek een beroep op je verbeeldingskracht, en op de verbeeldingskracht van de hoofdpersonages. Een soort koortsdroom waarvan je niet kunt voorspellen waar het naartoe gaat.
Maar het snijdt ook een aantal interessante thema’s aan rond identiteitsvorming, en is met de huidige situatie in Gaza erg actueel. Wat blijft er over van een volk na een genocide? En wanneer je (nationale) identiteit is gevormd rondom het uitsluiten of zelfs uitroeien van een ‘ander’, wat blijft er dan over van die identiteit wanneer de ‘ander’ is vernietigd?
Oké ik weet het: vorige maand heb ik dit óók al getipt. Maar in my defence waren vorige maand de video’s die bij de kaart horen nog niet gepubliceerd.
Korte recap: In juni presenteerden cartoonist Bernard Hage (The Art of Boo) en The Lebanese Association for History (LAH) The Great Map of the Crises. De districten op de kaart worden vergezeld door satirische explainers, gepresenteerd door Hage zelf samen met caberatier Nadyn Chalhoub.
De hoeveelheid informatie is als een betonblok om te moeten slikken. Het is bijna té absurt hoe Libanon in deze situatie terecht is gekomen als je het achter elkaar hoort. Maar door de informatie te verpakken met cynische grappen en absurdistische sketches, is het toch makkelijker te verteren.
Wat ik vooral knap vind, is dat de explainers laten zien hoe lastig het is als Libanees om te gaan met de crises. Je gaat met Bernard en Nadyn door woede, depressie, verdriet, cynisme en zelfs lachbuien. Want wat moet je anders voelen in hun positie, dan alles tegelijk?
En, voor wie geen Arabisch verstaat, de video’s hebben gelukkig Engelse ondertiteling die je aan kunt zetten. Alle video’s zijn te vinden op de website en het YouTube-kanaal van LAH. De eerste aflevering kun je hier kijken.